Gastblog: Wat is een goed verhaal om voor te lezen? (Met veel boekentips!)

Als je regelmatig mijn gastenblog leest, is het je al duidelijk geworden: voorlezen is een goed idee. Maar wat is goed om voor te lezen? Hoe kies je een “goed” boek? Het korte antwoord: het hangt helemaal af aan wie je voorleest. Lees door voor het uitgebreide antwoord!

Vragenlijstje

Om een goed passend boek te kiezen om voor te lezen, denk aan je publiek. Ik baseer mijn boekkeuze op dit lijstje van vragen:

• Lees ik een individu voor, of een groep?
• Hoe oud is mijn publiek?
• Waarin is mijn publiek geïnteresseerd?
• Hoe vaak lees ik ze voor?
• Welke taal spreken mijn luisteraars? Wat is hun culturele context?
• Wat is het doel van mijn voorleesmoment?

Aantal luisteraars

Laten we bovenaan beginnen. Hoeveel kinderen lees je voor? Je eigen (klein)kind of een hele klas vol zevenjarigen? Sommige prentenboeken lenen zich uitstekend voor één-op-één voorleessessies, zoals prentenboeken waar je veel details in de illustraties kunt vinden, of een woordenloos (duidelijk niet waardeloos!) prentenboek. Als je dat met een groep leest, kunnen niet alle kinderen de plaatjes uitgebreid bekijken, en kan niet iedereen zijn eigen interpretatie of verhaal kwijt. Mooie voorbeelden* voor één-op-één voorleesboeken zijn bijvoorbeeld Op reis van Aaron Becker, Alfabet van Charlotte Dematons, of Boem van Leo Timmers. Goede voorbeelden van voorleesboeken voor een groep, zijn Kikker is een held van Max Velthuijs and Ssst! De tijger slaapt van Britta Teckentrup. Deze verhalen hebben duidelijke prenten en twee of drie geschikte pauzemomenten voor de klas om voorspellingen te doen. Zo blijft iedereen betrokken en geboeid.

Soort verhalen

Je moet ook denken aan de leeftijd van je publiek, en daaraan gekoppeld zit dan ook hun interesses. Als je een groep voorleest, kun je natuurlijk nooit een onderwerp kiezen waarin iedereen écht geïnteresseerd is, maar je kunt wel een soort verhaal kiezen waarvan je weet dat jouw publiek dat kan waarderen. Als bibliotheekjuf heb ik gemerkt dat kinderen in groep 4 erg genieten van gekke en grappige verhalen, zoals Je bent een slecht mens, Meneer Gum van Andy Stanton. Terwijl de meeste kinderen in groep 5 juist een wat spannender avonturenverhaal interessant vinden, zoals Timo en de Oppasninja van Lisa Boersen.

Voorleesfrequentie

Jouw boekkeuze hangt ook af van hoe vaak je voorleest. Als je jouw twaalfjarige kind elke avond voorleest (of jouw groep 8 leerlingen elke dag), is Gaten van Louis Sachar heel geschikt. Het verhaal is ingewikkeld, en als je daar elke week maar een klein stukje van hoort, is het moeilijk om er echt in te zitten en het te begrijpen. Daarentegen zijn voor wekelijkse (of onregelmatige) voorleessessies Winterverhalen van Dawn Casey en Verhalen over kinderen die anders durven te zijn van Ben Brooks perfect. Dat zijn korte, op zichzelf staande verhalen die spannend en interessant zijn. En in het geval van Verhalen over kinderen die anders durven te zijn, ook nog écht gebeurd!

De taal van het verhaal

Je moet ook rekening houden met de taalontwikkeling van je luisteraars. Spreken de kinderen thuis de taal waarin je voorleest? Ik lees in mijn bieb altijd in het Engels voor, en de Engelse taalvaardigheid van onze internationale leerlingen varieert enorm. Daar pas ik mijn voorleeskeuzes op aan. Ik zorg bij ingewikkeldere verhalen voor visuele ondersteuning, of we vatten zelf het verhaal samen in simpele bewoording. Taal en cultuur zijn ontzettend met elkaar verbonden. Als ik mijn zevenjarige zoon, die in Zweden opgroeit en naar een Zweedse school gaat, in het Nederlands voorlees, moeten we regelmatig stoppen zodat ik spreekwoorden kan uitleggen en om hem ervan te verzekeren dat beschuit met muisjes niet zo gek is als het klinkt.

Voorleesdoel

Ten slotte baseer je jouw boekkeuze ook op jullie voorleesdoel. Gaat het erom dat jullie samen ontspannen kunnen genieten van mooie verhalen? Lees dan bijvoorbeeld de boeken van Sjoerd Kuyper voor. Gaat het om het plezier van spelen met taal? Duik dan in de wereld van Joke van Leeuwen of Koos Meinderts. Wil je samen op een vanzelfsprekende manier iets leren? Lees dan de prachtige boeken van Jan Paul Schutten (wel het meest geschikt voor één-op-één voorleesmomenten). Willen jullie aan het denken gezet worden? Het voorlezen van Kameel weet het zeker van Lenneke Westera en De meest eenzame walvis van de wereld van Kim Crabeels en Sebastiaan van Doninck zal vele vragen naar boven brengen, waarvan jullie samen naar een mogelijk antwoord op zoek kunnen gaan. Misschien ben je op zoek naar een boek om iets, samen met de luisteraar, te kunnen verwerken, zoals het overlijden van een grootouder. Hoe oma almaar kleiner werd van Michael Cock en Kristien Aertssen of Het hart in de fles van Oliver Jeffers zijn prachtige boeken die het iets makkelijker maken om over zoiets moeilijks te kunnen praten. Ik raad Boutje van de rommelberg van Mirjam Oldenhave aan voor alle hierboven genoemde voorleesdoelen!

Wat is een goed verhaal?

Dus terug naar onze eerste vraag: wat is een goed verhaal om voor te lezen? Iets wat bij de setting en groepsgrootte past. Iets wat jouw publiek aanspreekt, iets wat ze boeit! Iets wat goed te volgen is, iets met humor en spanning. Iets wat voldoet aan jullie voorleesdoel. Als al die “ietsen” kloppen, als het allemaal past, dan is de kans heel groot dat jullie voorleesmoment langer duurt dan gepland, en toch korter voelt dan het eigenlijk was.

*Alle voorbeelden die ik in dit gastenblog noem, zijn verhalen die ik zelf met succes voorgelezen heb. Natuurlijk zijn er ontelbare andere prachtige boeken die geschikt zijn als voorbeelden. Mijn doel is om je een idee te geven van het soort boek dat ik bedoel, niet om een uitputtende suggestie lijst aan te bieden. Het leukste is om die zelf te maken, samen met je luisteraars!

Ook de korte verhalen in ERWASEENS zijn zeer geschikt om voor te lezen. Er staan bekende en minder bekende sprookjes in en ook wereldverhalen, fabels, mythen en legenden, rijmpjes en gedichten en nieuwe verhalen. Voorlezen begint met ERWASEENS!