Gastblog: Goed gesprek of gestaag doorlezen?

Dat vinden de meeste kinderen in deze klas op mijn internationale school in Zweden in 2021 een belachelijk idee. Als voorlezer heb je een keuze: lees je gestaag door? Of pak je het gesprek op?

Doorlezen of een gesprek starten

Ik pak het gesprek op. Met de juiste vragen stuur je het in de richting van een betekenisvolle reflectie in plaats van doelloos commentaar. “Jullie giechelen, en jullie zien er zelfs geïrriteerd uit. Vertel! Waarom?” zeg ik. “Dat je niet met iemand kan trouwen alleen maar omdat diegene het mooiste van de wereld is!” roept er één. “Ze kan wel verschrikkelijk gemeen zijn,” zegt een ander.  “En hoe kan je na één ontmoeting weten dat je met iemand wilt trouwen?” vraagt er nog iemand. We praten over verliefd worden en zijn, wat het betekent om te trouwen en hoe ze het straks zelf willen aanpakken. Je kunt je voorstellen dat er toch nog heel wat af gegiecheld wordt!

De betekenis van een verhaal

Dan verschuif ik het gesprek. Ik vraag hen om alle personen in dit verhaal als een idee te zien. Wat als de prinses het idee van geluk representeert? Dat de god van de herfst boosheid en jaloezie voorstelt? Misschien kan de god van de lente een nieuw begin symboliseren? Ik leg uit dat dit verhaal een mythologische verklaring is voor het veranderen van de seizoenen. Ik vraag hen om op die manier naar het verhaal te luisteren, en om naar hun eigen reactie te kijken. Is die nu anders, nu ze dit weten? 

We lezen verder, we lezen het uit. De ongemakkelijke blikken, en het gefrutsel aan het kleed hebben plaats gemaakt voor aandachtig geknik en interessante voorspellingen. Na het verhaal praten we over welk seizoen we het mooist vinden, en waarom. We vragen ons af of iedereen geluk kan vinden, of dat het überhaupt iets is waar je naar op zoek moet.

Op zoek naar balans

Als voorlezer probeer je de balans te vinden tussen het verhaal en de reacties van de luisteraars. Ga je te ver het gesprek in, dan raak je de draad kwijt van het verhaal. Laat je geen ruimte voor gevoelens, gedachten en vragen over, dan raak je juist jouw luisteraars kwijt! 

Hoe vind je die balans? Door twee ideeën los te laten: 1) het verhaal moet uitgelezen worden, en 2) mijn luisteraars moeten het verhaal interessant vinden. Als je die ideeën laat varen, dan heb je tijd en ruimte om écht te luisteren. “Wat vind jij?” en “Waarom vind je dat?”. Samen vind je dan een nieuwe lens, een gezamenlijke lens, om het verhaal te ervaren. En later weer te bespreken. Of nog een keer te lezen. Het voorlezen wordt dan een gedeelde ervaring van verhalen, (nieuwe) ideeën, en een goed gesprek. En je zult merken dat je dan tóch het verhaal uitleest, en dat er met interesse naar geluisterd wordt. Of dat er opeens een hele hoop groep 7 leerlingen vragen om boeken met mythes. Met of zonder de mooiste prinses van de wereld.

De korte verhalen in ERWASEENS zijn zeer gevarieerd in lengte, niveau en genre. Er staan bekende en minder bekende sprookjes in en ook wereldverhalen, fabels, mythen en legenden, rijmpjes en gedichten en nieuwe verhalen.